Het koor heeft in zijn lange bestaan al menigmaal furore gemaakt door uitstekende concerten. Zang Edam, ooit begonnen als een elitekoor, had aanvankelijk het aureool van “de betere kringen “. Onderscheid in rangen en standen waren in die tijd nog normale maatschappelijke verschijnselen. Er gold een strenge ballotage waarbij het intellectuele niveau, aanzien en rijkdom belangrijke voorwaarden waren om lid te mogen worden. Een redelijke zangstem was dan mooi meegenomen. Aan dit elitaire karakter is vooral door de vroegere voorzitter J. Stapel een einde gemaakt. Hij gooide tijdens zijn voorzittersschap van 1911 tot en met 1945 het roer om en maakte Zang Edam voor eenieder met een goede zangstem toegankelijk.

In de loop van de tijd hebben 11 dirigenten het koor geleid. De heer A. Lafeber had de eerste 6 jaren de muzikale leiding. Daarna kwam Leonard G. Jansen, die 42 jaar voor het koor heeft gestaan. Met Piet Heins als dirigent werd, ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan, in 1934 een groot nationaal Zang Concours georganiseerd. Tot 1940 vonden veel uitvoeringen plaats in het voormalig Heerenlogement, vaak in samenwerking met het muziekgezelschap Apollo. Deze gezamenlijke muzikale activiteiten lagen nogal voor de hand omdat Lafeber en later Jansen tevens dirigenten waren van het in 1855 opgerichte Apollo. Het was de tijd van het ontwakend culturele leven in Edam, waarbij de heer Lafeber een grote rol speelde, want in 1874 werd hij ook de dirigent bij het toen opgerichte Edamse Fanfarecorps.

Na de Tweede Wereldoorlog kregen Theo Ettema, Bernard Bartelink, Thijs Kramer, Johan van der Camp, Nicolaas Luik, Lodi Huider en Peter Oosterveld de muzikale leiding. Nu is al weer meer dan tien jaar Henk Trommel de dirigent van het koor. Onder zijn vakbekwame en inspirerende leiding zijn in de afgelopen jaren vele grote oratoria ingestudeerd en uitgevoerd. Zoals het Requiem van W.A. Mozart en van dezelfde componist de Grote Messe in C-moll, de Elias van Felix Mendelsohn Bartoldy, de Messiah van G.F Händel. In 1999 werd dit meesterwerk ook al door het koor met solisten en orkest uitgevoerd.
Op 7 oktober 2001 was de Cappella Sancti Servatii uit Maastricht naar Edam gekomen om daar de Theresienmesse van F.J. Haydn op een indrukwekkende manier te vertolken. Bij die gelegenheid zong Zang Edam het Dettinger Te Deum van G.F. Händel. Drie jaar later kreeg het koor de eervolle uitnodiging om op zondag 6 april 2003 in de Sint Servaasbasiliek in Maastricht te komen zingen. Daar werd opnieuw het wereldberoemde Requiem van W.A. Mozart uitgevoerd.

De Cappella Sancti Servatii zong die zondagmiddag na de pauze het Requiem van G. Fauré. Het was een geweldige ervaring om in deze mooie kerk van Maastricht te mogen zingen en de leden van het Edamse koor hebben hieraan mooie herinneringen overgehouden. Verder zijn in de afgelopen periode nog vele andere oratoriawerken uitgevoerd zoals de Peitite Messe Solennelle van Rossini en niet te vergeten de prachtige zang en muziek van Antonio Vivaldi en het Magnificat van J.S. Bach. Deze klassieke muziekwerken en nog vele andere composities werden onder de ambitieuze leiding van Henk Trommel vertolkt. Maar ook meer moderne werken werden ingestudeerd en uitgevoerd, zoals de Carmina Burana van Carl Orff en en de Misa Criolla van Ariel Ramirez. Haydn’s Schöpfung werd in het lange bestaan van de vereniging zelfs drie keer ten gehore gebracht. Dit gebeurde voor de eerste keer in 1921 in het Heerenlogement. De tweede uitvoering vond plaats tijdens de stadsfeesten in 1957 en in 2002 kon dit muziekwerk voor de derde keer in het bestaan van Zang Edam worden beluisterd.

Jubilea van de vereniging zijn altijd uitbundig gevierd. Bij het 75-jarig bestaan werd die Jahreszeiten van Haydn ten uitvoer gebracht. In het lange bestaan van Zang Edam werden tal van grote oratoria of delen daaruit gezongen. Een van de hoogtepunten in de geschiedenis van het koor is ongetwijfeld de periode met de jarenlange uitvoeringen rond de paasdagen van de Matthäus Passion in de jaren 1946 -1964. De eerste keer was de uitvoering op Palmzondag 14 april 1946 met ruim 1400 luisteraars. Later vonden de uitvoeringen plaats op Tweede Paasdag. Door de restauratie van de Grote Kerk, die 17 jaren zou duren, kwam een einde aan deze mooie traditie, maar gelukkig wordt nu al weer vele jaren deze prachtige zang en muziek van J.S. Bach door een projectkoor op de avond van Goede Vrijdag, onder leiding van Stephen Kavelaar ten gehore gebracht.

Op bestuurlijk niveau hebben vele mensen in die 130 jaren bergen werk verzet. Sommigen van hen bleven soms tientallen jaren in het bestuur werkzaam, zoals mevrouw T. Huurdeman-Meulenbroek die meer dan 40 jaar het secretariaat behartigde of de al eerder genoemde heer J. Stapel. Hij zorgde er voor dat Zang Edam voor iedereen toegankelijk werd. Voor die tijd moesten de ledenvergaderingen zich nog uitspreken over het wel of niet toelaten van adspirant-leden. Deze vorm van ballotage werd toen afgeschaft.

Mevr. M.G. bij ’t Vuur-deJong paste 35 jaar, als penningmeester op de centen van de vereniging en de heer E. Wijnen was circa 40 jaar bibliothecaris. Dit zijn echter maar enkele namen van mensen die zich in het verleden intensief en langdurig voor de zangvereniging hebben ingezet. In 1932 werd een kinder- en meisjeskoor opgericht, dat na korte tijd al 100 leden had. De heer Heins leerde de kinderen zingen en Mevr. Heins begeleidde hierbij op de piano. De getalenteerde heer Heins is in 1941 om politieke redenen vertrokken, maar in 1943 schreef hij een brief om de vereniging te feliciteren met het 60-jarig bestaan en daarbij informeerde hij naar het kinderkoor.

De oorlogsjaren waren ook voor de zangvereniging een moeilijke tijd. Voor de uitvoering op 22 december 1943 moest toestemming worden gevraagd. die weliswaar werd verkregen maar met de uitdrukkelijke voorwaarde dat geen muziekwerken van joodse componisten zouden worden uitgevoerd. Theo Ettema was intussen de nieuwe dirigent, maar na de oorlog kwam de heer Heins weer terug als dirigent van het kinderkoor. Op zaterdag 24 april 1954 gaf dit kinderkoor o.l.v. Pieter Heins nog een uitvoering in het Damhotel. Bij het eeuwfeest in 1983 werd het Requiem van Gabriël Fauré en delen uit Orpheus van Chr. W. von Gluck uitgevoerd.

Gezegd mag worden dat de vereniging onder leiding van Henk Trommel in kwantiteit en kwaliteit is gegroeid. Op de repetitie-avonden wordt ijverig gestudeerd door de enthousiaste koorleden. De vereniging telt op dit moment ongeveer 60 leden. Dit zijn niet alleen inwoners van Edam. Zangers en zangeressen komen ook uit Volendam, Monnickendam, Purmerend, Oosthuizen, Warder, Middelie, Beemster, Oost-Graftdijk, De Rijp, Zuiderwoude, Uitdam en zelfs uit Amsterdam, Diemen en Hilversum. In de loop van de jaren heeft het koor op de maandagavonden in verschillende repetitieruimtes geoefend. Lange tijd gaf het Damhotel onderdak aan de vereniging. In de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw was de grote zaal van Koningshoeve beschikbaar als repetitieruimte. De laatste jaren wordt in de zomermaanden geoefend in de Grote Kerk, voorheen in de wintermaanden in de de Vermaning op de Kaasmarkt en Club- en buurthuis “de Singel”. Vanaf oktober 2013 worden in de herfst- en wintermaanden de repetities gehouden in het prachtige Lutherse Kerkje.

Een oude ledenlijst werd destijds teruggevonden onder het toneel in het Damhotel. Het is een grote lijst met de namen van de leden, directeuren (dirigenten), bestuursleden en ereleden vanaf de oprichtingsdatum. Een tweede exemplaar vanaf 1977 werd vervaardigd door Marriet Molenaar, dat in 1981 door het erelid mevrouw H. de Boer-van Ammers werd onthuld. Beide prachtig gecalligrafeerde ledenlijsten zijn enige jaren geleden in bewaring gegeven aan het Edams Museum. De trouw aan de koorzang is van deze ledenlijsten af te lezen. Zij waren geen blauwe maandag lid maar veelal tientallen jaren.

De bestuursleden in de vereniging zijn volop actief om de zaak draaiende te houden. Zij worden bijgestaan door een concertcommissie voor het in gereedheid brengen van de majestueuze Grote Kerk waarin de uitvoeringen plaatsvinden. De voorbereiding van een concert vergt veel tijd en organisatietalent. Al in een vroeg stadium moeten het orkest en solisten worden gecontracteerd. In de maanden en weken voorafgaande aan een concert is een P.R.-commissie in touw voor het ontwerpen, drukken en verspreiden van flyers en posters. Zij verzorgen de persberichten en het samenstellen van de programmaboekjes. En dan zijn er nog leden die zich beijveren om subsidies en fondsen te werven. Zij onderhouden de contacten met de sponsors, want zonder hun financiële steun zouden de uitvoeringen niet mogelijk zijn. De concerten met orkesten en solisten gaan met grote kosten gepaard.

De materiaalcommissie zorgt voor opslag en het onderhoud van het podium en publicatieborden. Stoelen moeten worden gehuurd en klaargezet en aan de verlichting van het podium wordt grote aandacht besteed. Het zingen geeft de leden veel plezier en elke keer ontstaat weer een groot saamhorigheidsgevoel om het concert tot een goed einde te brengen.
De Edamse gemeenschap mag trots zijn op deze oude, maar nog altijd springlevende traditie.

Edam, 30 maart 2008,
G.H. Conijn.
Aanvulling: mei 2012.